Kryminologia

Kryminologia (łac. crimen, grec. logos) – w dosłownym tłumaczeniu to „nauka o przestępstwie„. W ścisłym znaczeniu według jednych badaczy to nauka społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy o przestępstwie, przestępczości, sprawcy, ofierze, a także na temat instytucji i mechanizmów zapobiegania i zwalczania przestępczości (2). Inni definiują kryminologię jako naukę badającą przestępstwo, przestępczość i przestępcę (4) lub jako „naukę o przestępstwie i przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych z nią związanych zjawiskach patologii społecznej oraz o metodach ich eliminacji” (3).

Jako samodzielna dyscyplina naukowa rozwinęła się dopiero pod koniec XIX przede wszystkim za sprawą C. Lombroso oraz P. Topinarda, którzy w swojej pracy naukowej koncentrowali się na przestępczości, jako na zjawisku znajdującym się wówczas w kręgu nauk antropologicznych. Dzisiejsza kryminologia, za której główny cel uważa się redukcję przestępczości i marginalizację pewnych zjawisk patologicznych, to interdyscyplinarna dziedzina nauki, która w swoim warsztacie czerpie zarówno z nauk przyrodniczych, jak i społecznych oraz ekonomicznych.

W polu zainteresowań badawczych kryminologii znajdują się (2):

• przestępstwo jako jedna z kategorii społecznych,
• przestępczość jako zjawisko społeczne,
• sprawca przestępstwa,
• ofiara przestępstwa,
• instytucje kontroli społecznej oraz reakcja społeczna.

Jednym z głównych przedmiotów badań kryminologii jest przestępca. Nauka w tym aspekcie stara się odpowiedzieć na następujące pytania:

• Co decyduje o tym, że niektórzy ludzie stają się przestępcami?
• Co można uczynić, aby ludzie nie stawali się przestępcami lub stawali się nimi możliwie rzadko?
• Czym przestępcy różnicą się od prawych obywateli?
• Jak postępować z przestępcą?
• Czy bycie przestępcą jest rzeczą względną?

Ciekawostki:

• Pierwszy raz termin kryminologia pojawił się w 1879 roku i został użyty w pracy francuskiego antropologa Paula Topinarda. (2)
• Niektórzy naukowcy za pierwszego kryminologa uważają lekarza Giambattiste della Porta. (1)
• Pierwszy podręcznik do kryminologii (pod tym tytułem) wydał w 1885 roku włoski prawnik R. Galofalo. (1)

Źródła:

1. T. Hanausek, K. Sławik: „Wprowadzenie do kryminalistyki i kryminologii”. Bydgoszcz 1995.
2. J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski: „Kryminologia”. Gdańsk 2008.
3. B. Hołyst: „Kryminologia”. Warszawa 1994.
4. L. Tyszkiewicz: „Kryminologia”. Katowice 1983.

Autor: PR